Przejdź do głównej treści

Związek Radziecki - między wspinaniem a polityką

grafiki projektowe - Związek Radziecki, wykonanie: Arkadiusz Zając

Góry Związku Radzieckiego były celem wyjazdów polskich alpinistów już przed 1939 rokiem. W 1935 roku ruszyła pierwsza wyprawa członków Klubu Wysokogórskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w masyw Kaukazu (opisana m.in. przez Wiktora Ostrowskiego na łamach książki "W skale i lodzie"). Kolejne wyjazdy w okolice Elbrusa stały się możliwe - głównie ze względów politycznych - dopiero po dwudziestu latach. Druga polska wyprawa w Kaukaz odbyła się w 1957 roku i od tego momentu polscy alpiniści zagościli na stałe w tym masywie. Rokrocznie odbywały się tam obozy treningowe, gromadzące alpinistów z całej Polski. Z perspektywy środowiska grotołazów istotne były nie tylko jaskinie masywu Kaukazu, ale też groty występujące na Podolu (Ukraińska SRR). Rzadziej jeżdżono w położone w azjatyckiej części kraju Pamir oraz Tien-Szan.

Wspinanie w Kaukazie - zwłaszcza w masywie Elbrusa i Uszby - stało się w PRL elementem rozwoju sportowego, etapem na drodze zbierania doświadczenia górskiego: po Tatrach i Alpach. Wyjazdom towarzyszył jednak wysiłek logistyczny nie mniejszy niż w przypadku wyjazdów alpejskich, mimo pozornej łatwości podróży do "zaprzyjaźnionego kraju socjalistycznego". Częstotliwość wyjazdów do ZSRR skutkowała również trwałym zagoszczeniem newsów z życia górskiego tego kraju na łamach prasy taternickiej w PRL. "Taternik" oraz pomniejsze, lokalne biuletyny klubowe cyklicznie publikowały tłumaczenia artykułów radzieckich wspinaczy, relacje z ich osiągnięć, ale też opisywały nowe rejony wspinaczkowe.  

Polscy taternicy wyjeżdżając do ZSRR mieli możliwość porównania warunków życia w sąsiednim kraju z własnym doświadczeniem (por. rozmowa ze Sławomirem Zagórskim), siłą rzeczy konfrontowali się również z tamtejszymi relacjami międzykulturowymi (por. rozmowa z Grzegorzem Haczewskim), a nawet sami wspierali lokalną działalność opozycyjną wobec reżimu (por. rozmowa z Bogusławem Mazurkiewiczem).

Zebrane w ramach projektu materiały i rozmowy ukazują radziecką wersję "świata" komunistycznego z jego późnego okresu, z lat 1980-1991. Obejmują nie tylko wyjazdy stricte wspinaczkowe czy jaskiniowe, ale też kontakt w ramach działalności naukowej moich rozmówców. 

Zobacz galerię zdjęć